Europese Verordening 2023/1115: Nieuwe Eisen voor Duurzame Handel in Ontbossingsgevoelige Producten

Europese Verordening 2023/1115: Nieuwe eisen voor duurzame handel in ontbossingsgevoelige producten

Op 31 mei 2023 is een nieuwe Europese verordening (Verordening (EU) 2023/1115 gepubliceerd. Deze verordening beschrijft de eisen met betrekking tot het binnen Europa verwerken of verhandelen van bepaalde producten die verband houden met ontbossing. Deze verordening is van toepassing op hout, rubber, runderen, soja, oliepalm, cacao, koffie en producten die hiervan zijn afgeleid. De kern is dat alle producten waarop deze verordening betrekking heeft, afkomstig moeten zijn van grond waar sinds 31 december 2020 geen ontbossing meer heeft plaatsgevonden. In geval van hout geldt dat er vanaf 31 december 2020 geen bosdegradatie is toegepast. Hiermee wordt voorkomen dat er nieuw bos wordt gekapt voor bovengenoemde producten. De verordening introduceert een aantal nieuwe verplichtingen voor bedrijven die deze producten verhandelen of verwerken. Vanuit Schouten Advies brengen wij u graag op de hoogte van de regels, wat dit betekent voor uw bedrijf en hoe u hiermee kunt omgaan.

Producten

De volgende producten vallen onder de verordening:

• Cacao: bonen, doppen, cacaopasta, -boter en poeder, en chocolade;
• Koffie: koffiebonen, koffie, bolsters en schillen;
• Oliepalm: palmnoten en palmpitten, ruwe olie, perskoeken, van palmolie afgeleide vetzuren, oliën, en andere producten;
• Soja: bonen, meel, olie, en perskoeken;
• Hout: primair hout, samengestelde platen zoals spaanplaat, houtpulp, en timmerwerk;
• Rubber: natuurlijk of bereid rubber, producten gemaakt van gevulkaniseerd of niet-gevulkaniseerd rubber;
• Runderen: levende runderen, eetbare delen van runderen en hieruit bereide producten, leer en leerproducten.

Een volledige lijst van de relevante producten is te vinden in bijlage I van de verordening.

Type bedrijven

De type bedrijven worden onderverdeeld in bedrijfsgrootte: groot, midden, klein en micro. Met daaraan gekoppeld de volgende eisen: personeelsbestand, omzet in euro en balanstotaal in euro, zoals hieronder is weergeven. 

Tevens maakt de verordening onderscheid tussen handelaren en marktdeelnemers. Een marktdeelnemer brengt de producten voor het eerst op de Europese markt of voert ze uit. Een handelaar is een niet-marktdeelnemer die het product binnen Europa op de markt aanbiedt.

Eisen

Marktdeelnemers

Van de grote marktdeelnemers wordt verwacht dat zij een zorgvuldigheidsheidsverklaring (“due diligent statement”) opstellen en indienen voordat zij een product in de handel brengen of exporteren vanuit de EU. Deze verklaring moet worden ingediend bij de bevoegde autoriteit. In Nederland is dit de NVWA. In de zorgvuldigsheidsverklaring moet met name de informatie over de ontbossingsvrije locaties, de zogenoemde geolocaties, worden genoemd voor het specifieke gewas. Dit dient bekend te zijn per partij van het desbetreffende gewas. De zorgvuldigheidsverklaring wordt minimaal 5 jaar bewaard.   

KMO-marktdeelnemers (kleine, middelgrote en micro-ondernemingen) zijn uitgezonderd van de plicht om een zorgvuldigheidsverklaring op te stellen, mits voor de producten al een zorgvuldigheidsverklaring is ingediend. In zo’n geval moet de marktdeelnemer het referentienummer van de verklaring doorgeven aan de NVWA. Een niet-KMO marktdeelnemer mag verwijzen naar een bestaande zorgvuldigheidsverklaring met de zekerheid dat deze correct en aantoonbaar is, dan kan het referentienummer van deze verklaring worden overgenomen in de eigen verklaring. Ook moeten de marktdeelnemers informatie verzamelen en op basis daarvan een risicobeoordeling uitvoeren op het product. Het product mag niet worden geïmporteerd tenzij het risico klein of verwaarloosbaar blijkt te zijn.

Handelaren

KMO-handelaren hebben de verantwoordelijkheid om de zorgvuldigheidsverklaring te controleren en verifiëren. Ook moeten zij de informatie vijf jaar opslaan en op verzoek delen met de NVWA, inclusief informatie over leveranciers en afnemers. Niet-KMO handelaren moeten aan dezelfde verplichtingen voldoen als marktdeelnemers. Dit komt door hun schaal van invloed in de toeleveringsketens. Dat betekent dat zij ook een zorgvuldigheidsverklaring moeten opstellen en indienen. De oorsprong en status van het product moet dus bij elke schakel in de keten bekend zijn. De verklaring wordt bij verkoop binnen Europa doorgestuurd naar de volgende eigenaren van het product.

Marktinitiatieven

Levensmiddelen

Voor levensmiddelenbedrijven zijn er diverse vrijwillige certificatieschema’s in werking om duurzaamheid aan te tonen. Voldoen aan deze schema’s betekent niet automatisch dat er ook wordt voldaan  aan de verordening. Levensmiddelenbedrijven zullen daarom zelf actie moeten ondernemen om de verordening te volgen. Schouten Advies kan u hierbij ondersteunen.  

Diervoeder

Voor diervoederbedrijven is GMP+ International bezig met het schrijven van nieuwe en aangepaste standaarden binnen FRA waarmee de basis wordt gelegd om te voldoen aan de verordening. Daarnaast zijn ook extra acties vanuit de bedrijven zelf nodig, zoals het implementeren van de zorgvuldigheidsverklaring. In april 2023 heeft QS de Add-on Soy plus geïmplanteerd om te kunnen voldoen aan de verordening voor ontbossingsvrije soja. Per 1 januari 2024 dienen QS bedrijven de eisen uit de Add-on module toe te passen. Om te kunnen voldoen aan de uitwisselbaarheidseisen tussen GMP+ International en QS, wordt door GMP+ International MI 5.6 geïntroduceerd. Dit houdt in dat per 1 januari 2024 de eisen uit MI 5.1, MI 5.2, MI 5.3 of MI 5.6 toegepast moeten worden. Voor palm zijn er geen initiatieven voor de diervoederindustrie bekend. 

Duurzame producten onder ISCC certificering

Vanuit ISCC wordt gewerkt aan een add-on, bedoeld om te kunnen voldoen aan verordening (EU) 2023/1115. Deze is van toepassing op de productcategorieën rubber, oliepalm, hout en soja. ISCC zal ook een tool opstellen in samenwerking met GRAS, waarmee geolocaties kunnen worden vastgesteld en handvatten worden gegeven voor het maken van een risico-analyse. Bedrijven die ISCC EU of ISCC Plus gecertificeerd zijn, kunnen zich voor deze Add-on module laten certificeren

Tijdslijn

Voor bedrijven worden de volgende deadlines aangehouden om te voldoen aan de wetgeving: 

• Voor grote en middelgrote bedrijven: 30 december 2024. 
• Voor kleine en micro-bedrijven: 30 juni 2025. 

Wat kan Schouten Advies voor u betekenen?

Wenst u meer informatie over dit onderwerp, neem dan contact op met uw consultant. Uw consultant is u graag van dienst en kan verder uitleg geven over welke stappen uw bedrijf kan nemen om aan de aankomende eisen te kunnen voldoen.