Door de bomen het bos zien: hulp bij claims

Mag u claimen dat uw levensmiddel werkt tegen een bepaalde ziekte? Wanneer mag u stellen dat uw product bijdraagt aan een gezonde levensstijl? De wet- en regelgeving rondom claims in levensmiddelen is complex. Zo complex dat het NVWA handboek hierover 79 pagina’s telt en tegelijkertijd met een samenvatting wordt gepubliceerd om het handboek meer behapbaar te maken. Stel, u wilt een claim maken over een van uw producten, waar moet u dan beginnen?

Laten we eerst even terug naar de basis gaan. Wat is een claim eigenlijk? Er bestaan twee types: een voedingsclaim en een gezondheidsclaim. De eerste claimt dat een levensmiddel een heilzame werking heeft door de nutriënten die het product wel of niet bevat. Denk bijvoorbeeld aan ‘rijk aan calcium’ of ‘light’ producten. Een gezondheidsclaim doet uitspraken over een product of een bestandsdeel daarvan dat positief bijdraagt aan de gezondheid van de consument. Bijvoorbeeld: “essentiële vetzuren zijn nodig voor de normale groei en ontwikkeling van kinderen.” Het gaat hier om vrijwillige uitingen die producenten op eigen beweging plaatsen.

De regelgeving is van toepassing op commerciële mededelingen bestemd voor de eindverbruiker. Dus in uitingen bestemd voor consumenten. Iedere tekst of illustratie die direct of indirect iets claimt over een levensmiddel valt onder de Claimsverordening. Denk bijvoorbeeld aan de naam of etikettering van een product, maar ook reclamefolders, tv-commercials of uitingen via internet en sociale media. De NVWA geeft als voorbeeld: “Een afbeelding van een hart(je) in de nabijheid van voedingsclaims over verzadigd vet en natrium impliceert een positieve invloed op de hartgezondheid (en dat wordt beschouwd als een gezondheidsclaim) en valt om die reden onder de Claimsverordening. Een afbeelding van een hart op een doos chocolade met een strik ‘voor Valentijn’ impliceert geen gezondheidseffect en valt niet onder de Claimsverordening.”

Wat is toegestaan?

Alle toegestane voedingsclaims staan beschreven in een bijlage van de Claimsverordening. Daar staan zo’n dertig claims beschreven. Denk bijvoorbeeld aan een uitspraak als “Zonder toegevoegde suikers”. Een voedingsclaim die niet in de verordening staat, is niet toegestaan.

Gezondheidsclaims moeten daarentegen wetenschappelijk worden onderbouwd. De European Food Safety Authority (EFSA) adviseert over deze onderbouwing en de Europese Commissie beslist uiteindelijk of een claim wordt toegestaan. Zonder goedkeuring mag een gezondheidsclaim niet gebruikt worden. Alle beoordeelde claims worden geregistreerd in het Europese Claims Register en er staan zowel goedgekeurde als afgewezen claims in het register. Even voor het idee: van de bijna 2.400 ingediende claims zijn er slechts 267 geaccepteerd.

Handhaving

De regels over claims worden in Nederland gehandhaafd door de NVWA. Hoe ze dat exact doen staat, ook weer uitvoerig, beschreven in de Staatscourant. Als een bedrijf niet voldoet aan de regels over claims, wordt dat gezien als een overtreding of een ernstige overtreding. Ook de Keuringsraad Kennis en Advies Gezondheidsreclame speelt een belangrijke rol in de handhaving. Bedrijven kunnen voedings- of gezondheidsclaims vooraf laten toetsen door de Keuringsraad. Als de Keuringsraad een claim heeft goedgekeurd, kan een bedrijf niet rechtstreeks door maatregelen van de NVWA getroffen worden. De autoriteit zal dan contact opnemen met de Keuringsraad.

Ook de Keuringsraad houdt een database van gekeurde gezondheidsclaims per nutriënt. Bij de claims staat ook de goedgekeurde bewoording, voorwaarden voor het gebruik van de claim en al dan niet toegestane alternatieven verwoordingen. In deze database staat bijvoorbeeld op wat voor manier je mag claimen dat fructose een effect heeft op bloedglucose en de voorwaarden van die claim.

Botanicals en ‘on-hold’, de uitzonderingen

Op deze regels zijn ook uitzonderingen. Zo is er nog niet altijd duidelijkheid over zogeheten botanicals, kruidenpreparaten. In sommige Europese landen worden kruidenpreparaten als medicijnen gezien en in andere landen vallen deze weer onder gezondheidsproducten. Het is daardoor lastig om claims daarover te beoordelen. Over deze kruidenmengsels heeft de EFSA nog geen officieel advies uitgebracht en de beoordeling staat daardoor op ‘on-hold’. Voor Nederland geldt dat bij claims die de ‘on-hold’ status hebben, dit erbij moet worden vermeld. Meer informatie over deze preparaten is te vinden op de site van de Keuringsraad.

Ik wil een claim plaatsen op een etiket, wat moet ik doen?

In het handboek van de NVWA staan verschillende stappenplannen voor verschillende situaties. Als u een claim maakt is het verstandig om deze te laten beoordelen door de daarvoor bevoegde instanties. Zo weet u zeker dat u goed zit. Twijfelt u of een uiting op een etiket een claim is? Wilt u weten wanneer u het product ‘light’ mag noemen? Of bent u benieuwd hoeveel vezels uw product moet bevatten om ‘rijk aan vezels’ te mogen vermelden? Wij kunnen u daarbij assisteren. Ook beoordelen wij regelmatig labels als geheel. Kunnen wij u helpen met label checks of vragen over claims? Neem dan contact met ons op.