MRL’s en een meetonzekerheid in levensmiddelen – waar moet u rekening mee houden?
De NVWA heeft een beslisboom omtrent Maximale Residu Limiet (MRL) en meetonzekerheid gepubliceerd. Deze beslisboom helpt bedrijven te bepalen of ze wel of geen melding moeten maken van een overschrijding van de MRL in hun product. Met de nieuwe werkwijze mag onder voorwaarden de meetonzekerheid worden afgetrokken van analyseresultaten. Daarmee heeft de NVWA de handhaving meer in lijn gebracht met andere EU-landen. Ook was er niet altijd een toxicologische reden voor het verbieden van aftrek van meetonzekerheden. Die limieten waren vaak gebaseerd op een zo laag mogelijk gebruik in de landbouw en niet op gezondheidsmaatstaven. In dit artikel gaan we eerst met grote stappen door de beslisboom heen, om vervolgens de verschillende aspecten verder toe te lichten.
Het kan best ingewikkeld zijn om uit te zoeken wanneer er melding gemaakt moet worden van een overschrijding van een MRL en wanneer de meetonzekerheid van een analyse van het resultaat mag worden afgetrokken. Heeft u vragen? Laat het ons weten!
In dit artikel wordt alleen de werkwijze voor levensmiddelen beschreven. Hier hebben we een een toelichting op de werkwijze van MRL’s en diervoeders gepubliceerd.
In het kort
Met de nieuwe werkwijze mag onder voorwaarden de meetonzekerheid worden afgetrokken van analyseresultaten. Om te bepalen of er vervolgens wel of geen melding gemaakt moet worden bij de NVWA, moeten verschillende stappen worden doorlopen. In het kort ziet dat er zoals onderstaand uit. De meest complexe stap is het uitzoeken of er een gezondheidsrisico is. Deze en andere stappen worden later in het artikel toegelicht.
Bron: Beslisboom MRL-overschrijding levensmiddelen, NVWA
Wat is een MRL eigenlijk?
MRL staat voor maximum residu limiet en is de maximaal toegestane hoeveelheid bestrijdingsmiddelen die in een product mag zitten. MRL’s worden altijd berekend op onbewerkte producten en worden in zowel de diervoeder- als in de levensmiddelensector toegepast. Er bestaan dus geen MRL’s voor afgeleide producten zoals sinaasappelsap maar wel voor sinaasappels. Wat voor een product de MRL is, staat beschreven in de pesticiden database van de Europese Unie.
Bron: EU pesticidendatabase
Zo ziet de pesticidendatabase van de EU eruit voor glyfosaat, beter bekend als Roundup. Links staan producten, citrusvruchten in het voorbeeld, en rechts staan de MRL’s voor de betreffende producten. De MRL staat vermeld in mg/kg. De MRL van glyfosaat voor sinaasappelen is dus 0,5 mg/kg.
Sommige pesticiden zijn niet toegestaan in de Europese Unie. Er kan dan toch een MRL zijn voor dat product, bijvoorbeeld via import tolerantie. Het kan ook zijn dat een bestrijdingsmiddel is toegestaan in de EU, maar dat er geen MRL voor te vinden is in de database. Dan geldt er een limiet van 0,01 mg/kg. De Europese Unie kent geen zero tolerance voor pesticiden.
Import tolerantie
Sommige pesticiden zijn in de Europese niet toegestaan. Landen kunnen aan de EU vragen of ze een verboden bestrijdingsmiddel willen tolereren voor import. Bijvoorbeeld omdat het lokale klimaat andere eisen stelt aan pesticidengebruik. Zo’n middel mag dan in de EU niet gebruikt worden, maar onder voorwaarden wel geïmporteerd worden.
Oude situatie
In het verleden mochten bedrijven geen rekening houden met de meetonzekerheid van analyses op pesticiden. Dat betekende dat als het analyseresultaat boven de norm lag, er altijd melding van gemaakt moest worden bij de NVWA.
Wat is er veranderd?
Vanaf begin dit jaar mogen bedrijven wél de meetonzekerheid aftrekken van het analyseresultaat. Als een resultaat min de onzekerheid onder de norm ligt, hoeft er geen melding gemaakt te worden bij de NVWA, tenzij er gezondheidsrisico’s op kunnen treden. Bedrijven moeten dus wel kunnen aantonen dat het pesticidengehalte niet schadelijk is. De maximale meetonzekerheid waar rekening mee gehouden mag worden is 50%. In praktijk komt het erop neer dat er altijd rekening gehouden kan worden met een onzekerheid van 50%.
Bron: NVWA
Wanneer is er sprake van een gezondheidsrisico?
Er mag nu dus rekening gehouden worden met een maximale meetonzekerheid van 50%. Als een analyseresultaat met aftrek van de meetonzekerheid mogelijk onder de MRL valt, moet gecontroleerd worden of het gehalte bestrijdingsmiddelen een gezondheidsrisico oplevert. Bepalen of er sprake is van een gezondheidsrisico heeft wat meer voeten in de aarde. Daarom heeft de NVWA uitgebreide beslisboom gepubliceerd.
Bij levensmiddelen wordt eerst gekeken naar de Acute Reference Dose (ARfD) of de Acceptable Daily Intake (ADI). Als er voor de betreffende pesticiden geen ARfD of ADI bestaat maar gaat het wel om een CMR-stof (hierover later meer), dan mag de meetonzekerheid niet worden afgetrokken.
Bron: Beslisboom MRL-overschrijding levensmiddelen, NVWA
De ARfD of de ADI van een bestrijdingsmiddel is terug te vinden in de pesticidendatabase van de EU onder ‘Active substances’. Op de onderstaande afbeelding een voorbeeld van glyfosaat. In de database valt voor dat product te lezen dat de ARfD 0,5 mg per kilo lichaamsgewicht is en de ADI 0,5 mg per kilo lichaamsgewicht per dag.
Bron: EU pesticidendatabase
Tool voor berekening pesticide consumptie
Om van een ADI of ARfD af te leiden of een product veilig is of niet, moet worden gekeken naar de gemiddelde dag of jaar consumptie van dat product. De Europese Food Safety Authority (EFSA) heeft daarvoor een tool gepubliceerd: PRIMo 3.1. PRIMo staat voor Pesticide Residue Intake Model en is een Excel-sheet waarmee aan de hand van ADI of ARfD berekend kan worden of er sprake is van een gezondheidsrisico of niet. Wanneer de inname lager is dan de ARfD of de ADI, oftewel het resultaat uit de PRIMo is <100%, dan betekent dit dat je product conform is en dat er geen direct gezondheidsrisico voor dit product is. Er hoeft dan ook geen melding bij de NVWA gemaakt te worden.
Procesfactor
Omdat MRL’s alleen voor ruwe producten geldt, moet er bij verwerkte of gemengde producten gekeken worden naar de procesfactor om tot een zogeheten afgeleide MRL te komen. Daarbij moet onder andere worden gekeken naar eventuele concentratie van residuen door bewerking en naar het percentage van het ingrediënt in het eindproduct. De site van het RIVM bevat een lijst met procesfactoren.
Voorbeeld
Neem bijvoorbeeld paprikapoeder en het bestrijdingsmiddel prochloraz. Er is 0,1 mg/kg van de stof gevonden in paprikapoeder. Paprikapoeder staat niet in de MRL database, maar omdat het gaat om gedroogde paprika’s kunnen we een afgeleide MRL berekenen aan de hand van de MRL van paprika’s. Voor paprika’s is de MRL voor deze stof 0,03 mg/kg. Doordat ze gedroogd worden, concentreert prochloraz zich in het product waardoor de MRL hoger wordt. Voor prochloraz in paprika’s is de procesfactor 5.
Prochloraz MRL voor paprika’s naar paprikapoeder
MRL 0,03 mg/kg x procesfactor 5 = afgeleide MRL 0,15 mg/kg
Het analyseresultaat van 0,1 mg/kg ligt dus boven de MRL voor paprika’s maar onder de afgeleide MRL voor paprikapoeder. Daarmee mag het product verhandeld worden en hoeft er geen melding gemaakt te worden bij de NVWA.
Wat is een CRM stof?
CRM-stoffen zijn stoffen die carcinogeen, mutageen en/of reproductie-toxisch zijn. In de pesticidendatabase staat dit per stof beschreven. Ethyleenoxide is bijvoorbeeld zo’n stof, zie ook het onderstaande screenshot van de database. Om te bepalen of een bestrijdingsmiddel een CRM-stof is, moet er gelet worden op de volgende beschrijvingen in de database: Carc. 1A, Carc. 1B, Muta. 1A, Muta 1B, Repr. 1A, Repr. 1B. Als een stof onder een of meer van deze classificeringen valt, mag de meetonzekerheid niet worden afgetrokken van het analyseresultaat.
Bron: EU pesticidendatabase
Voor levensmiddelen is het dus nog niet zo makkelijk om te bepalen wat een analyseresultaat van MRL’s betekent en of het product dan wel of niet conform is. Bij twijfel adviseert de NVWA om altijd melding te maken. Het is ook goed om in de gaten te houden dat de werkwijze voor andere contaminanten dan bestrijdingsmiddelen niet verandert. Bij alle andere contaminanten moet iedere overschrijding van de wettelijke limiet gemeld worden bij de NVWA, zonder rekening te houden met de meetonzekerheid.
Heeft u vragen over pesticidenresiduen in levensmiddelen of diervoeders? Wij kunnen u helpen. Neem vrijblijvend contact met ons op.
Meer informatie
- Verordening (EC) 178/2002 – Algemene levensmiddelen verordening
- Verordening (EC) 1107/2009 – Betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen
- Verordening (EG) 396/2005 – Maximumgehalten bestrijdingsmiddelenresiduen diervoeders en levensmiddelen
- Verordening (EU) 528/2012 – Gebruik en op de markt brengen van biociden
- Maximum Residue Limit
- Toxicologischeinformatie
- PRIMo3.1
- NVWA beslisboom MRL’s
- EC information note